Upiększanie ciała towarzyszy ludzkości od jej początku. Różne jednak były pobudki, które kierowały dekorującym się osobom. Inne miały kobiety chcące wyjść za mąż i była to chęć przypodobania się kawalerowi, innymi zaś kierowali się wojownicy starający nadać swojej postaci złowrogiego wyglądu aby przestraszyć przeciwnika. Jeszcze innymi kierowali się członkowie wyższych kast podkreślając w ten sposób swoje lepsze pochodzenie, przynależność do uprzywilejowanych rodzin lub plemion. Różne formy przybierały takie dekoracje. Były to zakładane ozdoby na ramiona, nadgarstki lub szyję, było to malowanie ciała na różne sposoby, zniekształcanie warg, nosa czy uszu, w przypadku tych ostatnich zwane tunelami. Hans Belting niemiecki historyk sztuki właśnie w ciele człowieka widzi najstarszy nośnik obrazu[1].
Jako ciekawostkę warto przywołać kilka plemion, których członkowie w sposób szczególny dekorowali swoje ciała. Kobiety z plemienia Mursi, zamieszkujące dzisiejszą Etiopię specjalnie deformują swoją dolną wargę. Jest to na tyle zakorzenione w kulturze, że już kilkunastoletnim dziewczynkom matki wykonują w dolnej wardze dziurę i wprowadzają kołek aby rana się nie zarosła. Ta czynność jest powtarzana systematycznie co kilka tygodni z tym tylko, że kołeczek ma coraz większą średnicę. Kiedy otwór jest dostatecznie duży młoda kobieta zaczyna wkładać przygotowane przez siebie gliniane krążki, zaczynając od kilkucentymetrowej średnicy, a kończąc nawet na 20 cm. Dla porównania jest to wielkość dużego obiadowego talerza. Chęć zwrócenia na siebie uwagi w tym plemieniu jest tak duża, że kobiety posuwają się jeszcze dalej. Chcąc „udekorować” się licznymi bliznami powodują samookaleczenia. Rany specjalnie nacierają popiołem i węglem drzewnym. To powoduje stan zapalny a co za tym idzie zgrubienie i przerost blizn. Proces nazywany skaryfikacją jest nadal praktykowany, a co najdziwniejsze coraz większe zainteresowanie budzi w krajach zachodnich i obok piercingu i tatuażu jest najczęściej wykonywanym zabiegiem. W Polsce za czasów demokracji ludowej tego typu blizny nosili najczęściej przestępcy, kryminaliści, pensjonariusze wszelkiego rodzaju zakładów penitencjarnych na przedramionach. Tego typu „dekoracje” zwane „sznytami” miały świadczyć o męskości, odwadze i odporności na ból. Po przecięciu skóry najczęściej żyletką ranę posypywano siarką pozyskaną z zapałki. W ten sposób rant trudno się goiła i co najważniejsze pozostawały po nich trwałe blizny.
Kobiety plemienia Padung zamieszkujące tereny dzisiejszej Tajlandii w celu wysmuklenia szyi zakładały specjalne metalowe obręcze. Nie byłoby w tym może nic dziwnego, gdyby nie fakt, że są one bardzo ciężkie (osiągają wagę nawet 30 kilogramów), a ich stałe noszenie powoduje zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.
Kobiety Apatani w Indiach dekorowały się tatuażami na twarzy i specjalnymi zatyczkami umieszczanymi w skrzydełkach nosa. Z jednej strony maiło to przydać uroku dekorowanej, inni badacze zaś twierdzą, że tego typu dekoracja mogła odstraszać amantów z innego plemienia.
Dobrze poznane plemię Masajów deformuje swoje uszy poprzez rozciąganie płatków uszu. Uzyskane w ten sposób naturalne „wieszaki’ służą do zakładania ozdób.
W historii znane są także inne pobudki kierujące ludźmi w „dekorowaniu” swojego ciała. W okresie niewolnictwa dochodziło także do samookaleczeń w celu zeszpecenia swojego ciała co powodowało, że dana osoba przestawała być atrakcyjna dla handlarzy ludźmi. Rozległe blizny po zadanych sobie ranach nie dawały poczucia estetyki, ale stawały się gwarancją bezpieczeństwa.
Na świecie z pewnością najbardziej rozpowszechnioną dekoracją ciała jest tatuaż. W ostatnich latach ten rodzaj dekoracji przezywa prawdziwy renesans, a studia tej kontrowersyjnej dekoracji powstają jak grzyby po deszczu. Zmieniła się także klientela tychże pracowni. Kiedyś „dziary” bo tak określano tatuaże jednoznacznie kojarzył się z przestępczym półświatkiem, dzisiaj tatuują się celebryci, aktorzy i przedstawiciele szeroko pojętej pop kultury.
Pierwsze i najstarsze znane ludzkości tatuaże zostały znalezione na ciałach dwóch mumii w Egipcie. Mumia kobiety posiadała wytatuowane pałki służące do tańców rytualnych, mężczyzny zaś byka i owce[2]. Ich powstanie datuje się na około 3000 lat p.n.e. Podobne wiekiem pochodzenia są tatuaże odnalezione na ciele Ötzi, dobrze zachowanych szczątków praczłowieka odnalezionego przez niemieckich turystów w Tyrolu[3]. Badania ujawniły 61 tatuaży na ciele zmumifikowanych zwłok. Wydają się one jednak wykonane w celach leczniczych, gdyż odpowiadają punktom akupunktury.
O tatuażu wspomina także Księga Kapłańska gdzie czytamy: Nie będziecie nacinać ciała na znak żałoby po zmarłym. Nie będziecie się tatuować. Ja jestem Pan (19,28) Zapis jednoznacznie świadczy o magicznym znaczeniu tatuażu, który wykonywali żałobnicy, a zakaz przestrzega przed wkroczeniem w świat złych duchów[4].
Jak już wspomniano we wstępie ostatnie lata przynioisły rozkwit salonów i pracowni tatuaży. Organizowane są specjalne targi i wystawy. Tatuaż stał się nieodłącznym elementem pop kultury. Centrum Badania Opinii Społecznej w 2017 roku opublikowało raport z którego wynika, że co 10 Polak przyznaje się do posiadania tatuażu. Wśród posiadaczy tej formy „ozdoby” ciała więcej jest osób młodych deklarujących przekonania lewicowe[5]. W publikacji „Wprost Biznes” czytamy, że na chwilę obecną w Polsce działają 893 zarejestrowane salony tatuażu i ten rynek się ciągle rozwija[6]. Według dostępnych danych uznani tatuatorzy w renomowanych studiach należą do osób bardzo dobrze zarabiających.
Najpowszechniejsze są obecnie tatuaże wykonywane przy pomocy specjalnej maszynki. Po raz pierwszy została ona wprowadzona do użycia przez Tom’a Riley’a w roku8 1891. Sprzęt do wykonywania tatuaży doczekał się wielu unowocześnień, dlatego wykonywanie obrazów tą techniką jest dość szybkie. Wcześniej tatuowanie polegało na nakłuwaniu lub nacinaniu skóry i wcieraniu barwnika. Dzisiaj specjalny barwnik wprowadza igła maszynki.
Inną, nieco starszą – tradycyjną metodą jest handpoke. Polega ona na wprowadzaniu tuszu za pomocą igły kropka po kropce do momentu uzyskania oczekiwanego obrazu. Zwolennicy tej metody podkreślają jej wyjątkowość opartą na wielowiekowej tradycji.
Jeszcze inna metoda jest zupełnie nieinwazyjna i polegająca na wykorzystaniu henny do wykonania tatuażu. Odbywa się to poprzez nałożenie na skórę wspomnianego barwnika. Intensywność koloru zależy od czasu pozostawienia farby na skórze. Nie są to „dekoracje” permanentne. Jest to tatuaż czasowy, który można wykonać na odpowiednią okazję, ale po kilku tygodniach ulega zmyciu.
Na stronach studiów tatuaży można przeczytać, że wykonywane zabiegi są w pełni bezpieczne. Czy jednak jest to cała prawda? Warto przyjrzeć się wielu aspektom związanych z bezpieczeństwem tych skądinąd inwazyjnych metod.
Infekcje – metoda tradycyjnego tatuażu wymaga naruszenia ciągłości tkanek w celu wprowadzenia tuszu. Są to bezpośrednie wrota infekcji. Brak zachowania aseptyki może doprowadzić do zainfekowania klienta wieloma groźnymi chorobami (HIV, żółtaczka typu B i C…). Niewłaściwa pielęgnacja rany pozabiegowej, bo tak należy nazwać miejsce po wykonanym tatuażu także może doprowadzić do powikłań w gojeniu w postaci stanów zapalnych i wtórnego nadkażenia. Bardzo istotna jest tutaj systematyczna zmiana opatrunków i bezwzględne zachowanie zasad higieny.
Wykonanie tatuażu permanentnego wymaga zastosowania odpowiednich tuszów. Produkowane są one przez wielu producentów, ale czy wszystkie są bezpieczne? Badania niemieckich uczonych potwierdzają ryzyko wystąpienia przejściowych lub przewlekłych schorzeń u osób posiadających tatuaż[7]. Polscy uczeni zebrali dane dotyczące wybranych pigmentów do tatuażu i dane także nie przedstawiają się najlepiej. Preparaty w swoich składach zawierają wiele metali ciężkich takich jak: antymon, arsen, chrom, kobalt, beryl, ołów, nikiel. Poza tym mogą zawierać ftalany i węglowodory o udokumentowanym działaniu rakotwórczym[8]. Zanim zostanie podjęta decyzja o wykonaniu tatuażu warto zapoznać się z charakterystyką produktu, gdzie producent powinien w sposób czytelny i rzetelny podać skład tych bądź co bądź substancji chemicznych.
Tylko nieliczne osoby mogą pochwalić się brakiem znamion barwnikowych. Dermatolodzy zgodnym głosem zalecają ich systematyczne kontrole i obserwację. Wykonanie tatuażu może powodować, że zmiana barwnikowa będzie słabo lub zupełnie niewidoczna. Ocena takiego znamienia stanie się wówczas niemożliwa – czy warto? Niedopuszczalnym jest także podawanie barwnika w taka zmianę, dlatego przed planowaniem wykonania tatuażu trzeba dobrze wybrać miejsce.
Dekorowanie ciała poprzez wykonanie tatuażu często jest nie przemyślane, odbywa się za namową rówieśników, odruchu chwili, dla ukochanej…. Wraz ze wzrostem ilości studiów tatuażu paradoksalnie wzrasta zapotrzebowanie na ich usuwanie. Oczywiście jest dość szeroka oferta ze strony gabinetów medycyny estetycznej czy chirurgii plastycznej, ale trzeba sobie zdać sprawę, że nie jest to prosty zabieg. Nikt nie zagwarantuje całkowitej likwidacji tatuażu. Po niektórych zabiegach istnieje także ryzyko powstania blizn.
Najczęściej tatuaże usuwane są przy pomocy lasera, światła pulsacyjnego, ale także chirurgicznie, peelingami chemicznymi, dermabrazją lub poprzez koagulację.
Laseroterapia wydaje się w chwili obecnej metodą najbardziej rozpowszechnioną, pamiętać jednak należy, że zabieg wymaga wielu sesji. Najłatwiej usuwalne są tatuaże wykonane czarnym tuszem, trudniej kolorowe, a najtrudniej białym gdyż wiązka laserowa nie zauważa białego barwnika. Nadzieją dla osób posiadających tatuaże z białą farbą są operacje chirurgiczne lub stosunkowo nowa metoda zabiegu laserem pikosekundowym.
Chirurgiczne usuwanie tatuaży, kiedyś jedyny skuteczny sposób pozbycia się niechcianych pamiątek utracił jako metoda palme pierwszeństwa na rzecz wspomnianych wcześniej zabiegów laserowych. Stosowana jest najczęściej do usuwania dużych głębokich tatuaży, ale trzeba pogodzić się z faktem, że pozostawia blizny i może okazać się niezbędny przeszczep skóry.
IPL (Intense Pulse Light) jest metodą wykorzystywaną w likwidacji niechcianych ozdób na skórze, niesie za sobą jednak ryzyko powstania przebarwień i blizn.
Elektrokoagulacja jest przeznaczona do likwidacji niewielkich zmian. Posiada dużo ograniczeń i przeciwwskazań, dlatego wykonywana jest sporadycznie.
Każda o opisanych powyżej metod usuwania tatuaży ingeruje w strukturę skóry i jest metodą inwazyjną, dlatego bardzo ważne jest aby do takiego zabiegu dobrze się przygotować. Pierwszym etapem powinna być konsultacja lekarza dermatologa, aby wykluczyć schorzenia okolicy, która ma zostać poddana zabiegowi. Zmiany chorobowe powinny być najpierw wyleczone lub usunięte. Bezwzględnie przynajmniej przez miesiąc przed planowanym zabiegiem powinno unikać się promieniowania UV czyli słonecznego i generowanego przez solaria. Nie zaleca się stosowania jakichkolwiek preparatów złuszczających niezależnie od ich pochodzenia.
Zabieg powinien być wykonany tylko przez lekarza specjalistę w specjalnie przygotowanym gabinecie zabiegowym. Poszukiwanie przyjmujących pokątnie „specjalistów”, którzy nie legitymują się dyplomem lekarza, może okazać się tragiczne w skutkach.
Koszty likwidacji tatuaży uzależnione są od bardzo wielu czynników: rozległości, techniki wykonania, wysycenia barw, zastosowanych pigmentów itd. Usunięcie większego tatuażu wymaga wielu wizyt i może wymagać poniesienia kosztów nawet do kilku tysięcy złotych.
Po zabiegach usunięcia tatuażu należy przestrzegać zaleceń lekarza. W zależności od wybranej metody może być konieczna zmiana opatrunków i wówczas należy pamiętać o zasadach zachowania higieny i utrzymywania rany w czystości.
Często popełnianym błędem jest mechaniczne usuwanie powstałych strupków. Może wówczas dochodzić do wtórnych nadkażeń i dłuższego powikłanego gojenia. Najlepiej poczekać aż strupki same odpadną, wówczas można być pewnym, że proces gojenia się zakończył i można rozpocząć stosowanie preparatów np. (maść na blizny). Preparat powinien mieć działanie łagodzące, nawilżające i poprawiające proces tworzenia blizny.
Tatuaż permanentny to towarzysz na całe życie. Zanim zdecydujesz się na wizytę w studio zastanów się, czy to towarzystwo zawsze będzie Ci odpowiadało. Rozstanie z tatuażem nie zawsze jest możliwe, często bolesne, czasochłonne, a koszty likwidacji wielokrotnie przekraczają koszt tej wątpliwej „dekoracji”. Niech pointą niniejszej publikacji będzie parafraza znanego polskiego przysłowia „Co masz zrobić dzisiaj, zrób jutro – może ci przejdzie”.
Na uwagę zasługuje dostępny od lat na polskim rynku Contractubex, zarejestrowany jako produkt leczniczy co powodowało, że musiał przejść cały szereg rygorystycznych badań zanim został dopuszczony do obrotu. Posiadając unikalny skład zapobiega nadmiernemu bliznowaceniu, zmniejsza zaczerwienienie oraz poprawia elastyczność i miękkość tkanek.
Systematyczne stosowanie tego leku bardzo korzystnie wpływa na proces leczenia blizn różnego pochodzenia, co potwierdziły liczne barania kliniczne.
Wskazaniem do miejscowego stosowania żelu Contractubex® są blizny i bliznowce :
Na wyjątkowość preparatu wpływa jego oryginalny skład. Ekstrakt z cebuli zapobiega stanom zapalnym i przerastaniu tkanki. Heparyna poprawia ukrwienie. Alantoina polepsza wchłanialność substancji czynnych leku , a także łagodzi podrażnienia i zmniejsza uczucie swędzenia.
Przyjemny zapach preparatu oraz jego beztłuszczowa formuła na bazie wody powoduje że może być używany przez osoby czynne zawodowo i jest jednym z najczęściej wybieranych produktów tego typu na świecie.
Contractubex® nakłada się na skórę po całkowitym wyleczeniu rany, kiedy dojdzie do samoczynnego odpadnięcia strupków. Produkt działa wygładzająco, antyproliferacyjnie, rozluźnia tkankę blizny i zapobiega procesom zapalnym.
Przeczytaj również: Trądzik naprawdę pospolity, Opryszczka- problem częstszy niż myślisz
Contractubex żel, 1 g żelu zawiera substancje czynne: 50 IU heparyny sodowej, 100 mg wyciągu płynnego z cebuli i 10 mg alantoiny. Wskazania: blizny ograniczające ruch, powiększone (przerostowe, obrzmiałe, o kształcie bliznowca), nieestetyczne blizny pooperacyjne, blizny po amputacjach, blizny pooparzeniowe i powypadkowe, przykurcze np. palców (przykurcz Dupuytrena), przykurcze ścięgien spowodowane urazami oraz kurczeniem się blizny. Przeciwwskazania: nie stosować Contractubex żel w przypadku uczulenia (nadwrażliwości) na substancje czynne lub którykolwiek z pozostałych składników tego leku. Przeciwwskazaniami do zastosowania żelu są: niewyleczone rany, blizny obejmujące duże obszary skóry, uszkodzona skóra, aplikacja na błony śluzowe.
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie, oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
Podmiot odpowiedzialny: Merz Pharmaceuticals GmbH, Niemcy
[1] Belting H. Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie. Kraków 2007, s 40-45
[2] Friedmann R., Natural mummies from Predynastic Egypt reveral the world’s earliest figural tattos. Journal of Archeological Science vol. 92, 04.2018, s. 116-125
[3] Vidale M., Ötzi the Iceman – Examining New Evidence from the Famous Copper Age Mummy - https://www.penn.museum/documents/publications/expedition/PDFs/58-2/otzi_iceman.pdf (dostęp 24.01.2021)
[4] Żukowska-Gardzińska Dominika, Przekraczanie siebie w ciele – znaczenie tatuażu w przestrzeniach wiary i kultury. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(30)2017, s. 234-243
[5] Komunikat z badań nr 113/2017 Centrum Badania Opini Społecznej https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_113_17.PDF (dostęp 24.01.2021).
[6] Haber M., Co dziesiąty Polak przyznaje się do posiadania tatuażu. Miliardowy rynek, który wciąż rośnie. https://biznes.wprost.pl/finanse-i-inwestycje/10257764/co-dziesiaty-polak-przyznaje-sie-do-posiadania-tatuazu-miliardowy-rynek-ktory-ciagle-rosnie.html (dostęp 24.01.2021)
[7] Klügl I. et al. Incidence of health problems associated with tattooed skin: a nation-wide survey German speaking countries. Dermatology 2010; 221 (1) s. 43-50
[8][8] Dembska A. et al. Zawartość metali ciężkich w tuszach do tatuażu – ryzyko dla zdrowia. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2017, tom 23, nr 3, s. 201-214
